Lang geleden had ik een heel fijne to-do-app, hij heette Wunderlist. Ik hield er echt álles in bij. Van de tandarts tot en met een lijstje van teksten die ik nog wilde schrijven. Op een dag keek ik weer naar het schrijflijstje en betrapte mezelf op volslagen onwillekeurige en onopvallende gedachten.

Ik dacht zinnen als Het schrijven gaat me toch niet lukken of Wie ben ik dat ik denk dat ik iets te zeggen heb. Bij het zien van het lijstje in de app plopten deze gedachten al in mijn hoofd op. Ze dachten zichzelf. Er zat geen bemoedigende zin tussen. Wat een sof. Ik snapte niet waarom ik deze gedachten zo nodig moest denken. Het waren gedachten in de vorm van teneerdrukkende zinnen en gek genoeg leken ze in mijn hoofd echt waar.

Toch voelde ik eindelijk – na jaren – nattigheid en besloot ik in de app al die zinnen te gaan verzamelen die ik blijkbaar dacht als het over schrijven ging. De zinnen waren zo aanwezig dat het naar mijn idee wel een oneindige lijst zou gaan worden. (lees verder onder de afbeelding)

Je snapt het misschien al, ik bleef – zelfs na maanden sparen – steken bij vijf zinnen. De eindeloze warboel van tegenwerpingen om te gaan schrijven, bestond uiteindelijk uit maar vijf zinnen die kans zagen zich in mijn hoofd voortdurend op allerlei manieren zelf te denken. Zinnen waar ik dus geen snars aan had. Vijf zinnen die ik echt woordelijk steeds hetzelfde dacht. Een soort onwillekeurige minimal music, een herhaling in alle varianten en toonaarden, maar dan volstrekt zonder de betovering van minimal music. Ze hadden zichzelf vermomd als een orkest met bestaansrecht, maar nu waren ze ontmaskerd.

In mijn mooie app stonden deze zinnen voor het eerst in een rijtje onder elkaar. Nu ze het daglicht zagen, kregen ze ineens een andere lading. Ze verloren hun dreiging en hadden vooral iets heel saais. Het gaat een beetje ver om te zeggen dat het rijtje er belachelijk uit zag, maar het had wel iets ridicuuls. De zinnen deden allemaal alsof ze iets anders zeiden maar ze zeiden ook allemaal hetzelfde: Doe het niet! Ga niet schrijven!
Dit lijkt me achteraf bezien pure angst. Angst om lelijke dingen te maken, angst om door de mand te vallen, angst om me nooit zo te kunnen uitdrukken als ik zou willen. Noem het maar op, het zat er vast allemaal in. Dit begreep ik overigens pas later.

Ik begreep nu wel meteen dat het geen zin had om naar deze zinnen te luisteren. Ze creëerden, om welke reden dan ook, een dwaalspoor in mijn hoofd. Ik besloot ze het hoofd te bieden door ze wel te horen maar ze waar mogelijk te vervangen door andere zinnen. Het werkte want heel langzaamaan verbleekten ze. Ze zijn niet helemaal weg want ze kunnen ook vandaag de dag in stresssituaties nog tevoorschijn ploppen, maar ze hebben wel veel van hun kracht verloren. Pas later leerde ik dat deze zinnen belemmerende (of negatieve of beperkende) overtuigingen heten en dat ze heel veel voorkomen.

Ik moest aan deze zinnen denken toen ik afgelopen tijd een paar keer mensen hoorde verzuchten: maar wie zit er nu op mijn verhaal/boek/gedichten/blogs te wachten? Het is misschien wel de meest gestelde vraag in mijn schrijfcoachingspraktijk is. Vaak wordt deze vraag nog gevolgd door ‘bewijzen’ dat er echt niemand op een boek of bundel of blog van de vraagsteller zit te wachten, want:
Er zijn al zoveel boeken.
Er zijn al zoveel schrijvers.
Ik ben een beginner en ik weet niet eens precies wát ik wil schrijven dus het kan niks goeds zijn.
Ik was ook helemaal niet goed in taal op de lagere school.

De vraag Wie zit er nou op mij te wachten had heel goed in mijn rijtje gepast. Het is eigenlijk geen vraag maar een belemmerende overtuiging in een vraagjasje. Omdat deze vraag al is voorgebakken, hij is heel gesloten, kan je steeds weer deze vraag stellen en steeds weer het voorgekookte antwoord herhalen.
Vraag: Wie zit daar nou op te wachten, dat ik een boek/blog/dichtbundel schrijf ?
Antwoord: Nou, echt niemand!

De vraag lijkt legitiem maar is in werkelijkheid simpelweg een slimme manoeuvre van je mind om je van jouw schrijfwens af te houden. Je systeem wil graag dat jij veilig bent en deze vraag zorgt ervoor dat je niet in beweging komt en je niet op gevaarlijk onbekend terrein begeeft. Zolang je niet gaat schrijven loop je niet het risico om bijvoorbeeld door de mand te vallen, of te ontdekken dat je niks te zeggen hebt. Het is een waterdicht setje van vraag en antwoord omdat er in de meeste gevallen inderdaad niemand bij voorbaat verwachtingsvol op jouw verhaal zit te wachten, behalve als je al een succesvolle auteur bent.

Grappig genoeg kan je door de suggestieve vraag, die aanstuurt op het antwoord niemand, snel over het hoofd zien dat er in elk geval één iemand wel heel erg op jou zit te wachten. Het zal je waarschijnlijk niet verbazen, want dat ben jezelf. Het feit dat je deze ontmoedigende vraag stelt verklapt eigenlijk al dat je graag wil schrijven, anders was deze vraag niet relevant voor jou. Je hebt een wens je te uiten, iets te zeggen of op zijn minst te onderzoeken wat je te zeggen hebt. En dat is de allerbelangrijkste reden om te gaan schrijven of publiceren.

Het enige wat je daarvoor nodig hebt is de moed om aan de slag te gaan en de moed om aan te kijken wat je tegenkomt tijdens je creatieve proces, zoals bijvoorbeeld deze innerlijke tegenwerpingen. Door te doen en vol te houden, hobbels te overwinnen en je eigen pad te gaan, werk je aan het zelfvertrouwen dat er – naast jouzelf – misschien wél iemand op je zit te wachten.

Kunstjournalist Will Gompertz zegt het zo:

‘’In mijn ervaring zijn kunstenaars net zo bang als veel andere mensen om ontmaskerd te worden. Toch weten ze genoeg geloof in zichzelf bij elkaar te sprokkelen en genoeg twijfels te overwinnen om hun creativiteit weer een kontje te geven. De Beatles waren gewoon een stel jonge jongens met genoeg vrije tijd die het vertrouwen vonden om eerst zichzelf en vervolgens de hele wereld ervan te overtuigen dat ze muzikanten waren.
Ze wachten niet tot iemand hen vroeg. Kunstenaars vragen geen toestemming om te schilderen, te schrijven, te acteren of te zingen. Ze doen het gewoon. Ze zijn anders dan anderen, sterk en doelgericht, maar niet door hun creativiteit. Creatief zijn we allemaal. Het verschil is dat zij er richting aan hebben gegeven, een afzetgebied gevonden hebben en een manier om hun talenten aan de man te brengen.’’ (uit: Denk als een kunstenaar)

Het gaat er dus om wat jouw creativiteit een kontje geeft. Wat geeft jou moed? Wie of wat geeft jou inspiratie? Wat helpt jou om te kunnen schrijven? Hoe kan jij zelfvertrouwen rond het schrijven opbouwen? Dit zijn wel eerlijke en open vragen. Met deze vragen kan je stap voor stap je weg gaan en je hobbels overwinnen. Daarna komen er natuurlijk weer andere hobbels, bij mij in elk geval wel, tot op de dag vandaag. Zelfs het schrijven van dit blog ging niet over rozen. Maar het was in elk geval voor mijzelf de moeite waard om even te ploeteren, door te zetten, en deze inzichten op papier te zetten. Creëren ís hobbels overwinnen, en af en toe tevreden zijn als dat naar jouw idee is gelukt.

Herken jij het fenomeen belemmerende overtuigingen of negatieve gedachten? Je bent van harte welkom bij de comments. Om te reageren heb je een account nodig, dat is tegen spam. Stuur je je tekst naar mij op, dan zet ik het onder jouw naam op de site. Welkom!